คำอธิบายโดยย่อ ผู้เสียหายเท่านั้นที่จะมีอำนาจในการฟ้องร้องดำเนินคดีคดีอาญาไม่ใช่ผู้เสียหายไม่มีอำนาจฟ้องคดีอาญาได้
คำอธิบาย ผู้เสียหายจะต้องเป็นผู้เสียหายโดยนิตินัย ซึ่งมีองค์ประกอบ ๓ ข้อ ได้แก่
(๑) มีการกระทำความผิดเกิดขึ้น
(๒) บุคคลนั้นได้รับความเสียหายเนื่องจากการกระทำความผิดนั้น
(๓) บุคคลนั้นต้องไม่เป็นผู้เข้าไปเกี่ยวข้องร่วมกระทำความผิดนั้นด้วย
ผู้เสียหายตามกฎหมาย หมายถึงบุคคลผู้ได้รับความเสียหายเนื่องจากการกระทำผิดฐานใดฐานหนึ่ง
รวมทั้งบุคคลอื่นที่มีอำนาจจัดการแทนได้ มี ๓ แบบ คือ
โดยความยินยอมของผู้เสียหาย เช่น สามีหรือภริยามีสิทธิฟ้องคดีอาญาแทนภริยาหรือสามี ถ้าสามีหรือภริยาได้รับความยินยอมจากภริยาหรือสามี แต่มีเงื่อนไข ต้องเป็นสามีหรือภริยาโดยชอบด้วยกฎหมายหรือสามีหรือภริยาที่จดทะเบียนสมรสเท่านั้น
โดยอำนาจกฎหมาย เช่น ผู้แทนโดยชอบธรรมหรือผู้อนุบาล เฉพาะแต่ในความผิดซึ่งได้กระทำต่อผู้เยาว์หรือผู้ไร้ความสามารถซึ่งอยู่ในความดูแล และผู้แทนโดยชอบธรรมต้องเป็นบิดามารดาที่ชอบด้วยกฎหมาย ส่วนโดยอำนาจกฎหมาย ของผู้บุพการี ผู้สืบสันดาน สามีหรือภริยาเฉพาะแต่ในความผิดอาญา ซึ่งผู้เสียหายถูกทำร้ายถึงตายหรือบาดเจ็บจนไม่สามารถจะจัดการเองได้ โดย ผู้บุพการี ผู้สืบสันดาน ถือเอาตามสายโลหิตกันตามความเป็นจริง ไม่จำเป็นต้องชอบด้วยกฎหมาย และโดยอำนาจกฎหมาย ผู้จัดการหรือผู้แทนอื่นๆ ของนิติบุคคล เฉพาะความผิดซึ่งกระทำลงแก่นิติบุคคลนั้น”
และโดยคำสั่งศาล คือ ในคดีอาญาซึ่งผู้เสียหายเป็นผู้เยาว์ไม่มีผู้แทนโดยชอบธรรม หรือเป็นผู้วิกลจริตหรือคนไร้ความสามารถไม่มีผู้อนุบาล หรือซึ่งผู้แทนโดยชอบธรรมหรือผู้อนุบาลไม่สามารถจะทำการตามหน้าที่โดยเหตุหนึ่งเหตุใด รวมทั้งมีผลประโยชน์ขัดกันกับผู้เยาว์หรือคนไร้ความสามารถนั้นๆ ญาติของผู้นั้น หรือผู้มีประโยชน์เกี่ยวข้องอาจร้องต่อศาลขอให้ตั้งเขาเป็นผู้แทนเฉพาะคดีได้
ผู้เสียหายมีอำนาจดำเนินคดี ได้แก่
(๑) ร้องทุกข์
(๒) เป็นโจทก์ฟ้องคดีอาญา หรือเข้าร่วมเป็นโจทก์กับพนักงานอัยการ
(๓) เป็นโจทก์ฟ้องคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
(๔) ถอนฟ้องคดีอาญาหรือคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
(๕) ยอมความในคดีความผิดต่อส่วนตัว
เรื่องสำคัญ ****ผู้เสียหายไม่ว่าจะเป็นนิติบุคคลหรือบุคคลธรรมดา ย่อมมอบอำนาจให้ฟ้องคดีอาญาแทนได้ (ประชุมใหญ่ครั้งที่ ๙/๒๕๐๓) (เทียบคำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๘๙๐/๒๕๐๓)
การร้องทุกข์นั้น ย่อมมอบอำนาจให้ร้องทุกข์แทนกันได้(เทียบคำพิพากษาฎีกาที่ ๗๕๕/๒๕๐๒)
เมื่อผู้เสียหายมอบอำนาจให้ฟ้องคดีอาญาแล้ว ผู้ที่รับมอบอำนาจก็ย่อมลงชื่อในฟ้องแทนโจทก์ได้ ไม่ขัดต่อกฎหมาย
ความสามารถในการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีอาญาของผู้เสียหายจะพิจารณาความรู้เรื่องราวของผู้ดำเนินกระบวนพิจารณานั้นเป็นสำคัญ ดังนั้น ถ้าผู้เสียหายรู้เรื่องราวแม้จะยังเป็นผู้เยาว์ก็สามารถดำเนินกระบวนพิจารณาได้
ผู้เยาว์อายุ ๑๘ ปี ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน โดยไม่ต้องให้ผู้แทนโดยชอบธรรม ลงลายมือชื่อในการร้องทุกข์ด้วย ก็ใช้ได้ (เทียบคำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๑๙๘๒/๒๔๙๔)
ผู้เสียหายเป็นผู้เยาว์อายุ ๑๔ ปี ถูกข่มขืนกระทำชำเรา ก็มีอำนาจร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวนได้ โดยไม่ต้องได้รับอนุญาตจากผู้ปกครอง (เทียบคำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๒๑๘/๒๔๗๗)
Facebook Comments